Kiedy ciśnienie aktualnych wydarzeń pozbawia nas swobody wyboru tematu, wielka jest pokusa, by stanąć do wyścigu z Johnami Waynami „wśród nas intelektualistów'', o to, który z nas najszybciej strzeli z biodra. Jeszcze niedawno spory koncentrowany się wokół zupełnie innego tematu - kwestii, czy i na ile mamy poddać się inżynieryjno-genetycznej samoinstrumentalizacji lub dążyć wręcz do samooptymalizacji. Właśnie o pierwsze kroki stawiane na tej drodze rozgorzał spór pomiędzy rzecznikami dwóch wielkich potęg wiary - zinstytucjonalizowanej nauki i Kościoła. Obawy pierwszej strony dotyczyły (...) obskurantyzmu i kierowanego sceptycyzmem wobec nauki osłaniania archaicznych reliktów emocjonalnych, strona druga zwracała się przeciw scjentystycznej wierze w postęp głoszonej przez podkopujący moralność, brutalny naturalizm. Tymczasem 11 września napięcie pomiędzy społeczeństwem laickim a religią eksplodowało w całkiem inny sposób. (shrink)

Kiedy ciśnienie aktualnych wydarzeń pozbawia nas swobody wyboru tematu, wielka jest pokusa, by stanąć do wyścigu z Johnami Waynami „wśród nas intelektualistów'', o to, który z nas najszybciej strzeli z biodra. Jeszcze niedawno spory koncentrowany się wokół zupełnie innego tematu - kwestii, czy i na ile mamy poddać się inżynieryjno-genetycznej samoinstrumentalizacji lub dążyć wręcz do samooptymalizacji. Właśnie o pierwsze kroki stawiane na tej drodze rozgorzał spór pomiędzy rzecznikami dwóch wielkich potęg wiary - zinstytucjonalizowanej nauki i Kościoła. Obawy pierwszej strony dotyczyły (...) obskurantyzmu i kierowanego sceptycyzmem wobec nauki osłaniania archaicznych reliktów emocjonalnych, strona druga zwracała się przeciw scjentystycznej wierze w postęp głoszonej przez podkopujący moralność, brutalny naturalizm. Tymczasem 11 września napięcie pomiędzy społeczeństwem laickim a religią eksplodowało w całkiem inny sposób. (shrink)

Contemporary man deals primarily with indirect knowledge, i.e. second-hand knowledge. This leads to the problem of trust in authorities providing information and the reliability of these authorities. Since it is difficult to provide sufficient criteria for believing someone else᾽s opinion, perhaps minimum criteria for distrust should be sought.

SENSEMAKING. ORGANIZATIONAL KNOWLEDGE AND CULTURE IN THE LIGHT OF INTEGRATED HUMANITIES Definitions of organizational culture usually focus on shared symbols, rituals, behavioral patterns, or even propositional assumptions concerning reality. Such phenomena represent heterogeneous collection of objects, events, and processes. Instead, the paradigm of integrated humanities defines organizational culture in terms of beliefs which provide both practical instructions for agents and shared interpretative schemes which guide the understanding of the environment. In this context, the process of “sensemaking” is understood as a (...) knowledge-based act of cultural sense-giving or of culturally mediated construction of organizational reality. Since the meaning-creation process seems to be both culturally mediated and knowledge-based, the perspective presented in the paper is defined as an “epistemic model of organizational culture”. Keywords: SENSEMAKING, ORGANIZATIONAL CULTURE, CULTURAL KNOWLEDGE, ORGANIZATIONAL KNOWLEDGE, TACIT KNOWLEDGE, KNOWLEDGE MANAGEMENT, CULTURE, KNOW-HOW. (shrink)

Wonderful Knowledge. Aquinas on the Immutability and Eternity of God’s Knowledge The general concept of knowledge is a kind of concept closely akin to transcententals: its use is not restricted to a certain kind of being, and it does not itself designate a kind of entity. Such concepts may be applied to God not as metaphors: when we grasp (through the analysis of cases of finite knowledge) some general traits of knowledge as such, we can show that God has knowledge, (...) and his knowledge, as opposed to ours, is infinitely perfect. We have no insight into this realization of knowledge as opposed to ours, but as far as we know what general traits of knowledge are, it is important to know that God has infinitely perfect knowledge. To grasp the general traits of knowledge, I focus on the topic of mutability and immutability of knowledge analyzed systematically by Aquinas, and thus on the topic of identity criteria specific for knowledge in general: the question of when knowledge that p and knowledge that q are (in a certain knower) one and the same knowledge; the criteria of identity of knowledge vary according to natures of knowers. I think that the problem of the criteria of identity of knowledge is rather neglected in omniscience-immutability discussions. I analyze Aquinas’ arguments for the thesis that human knowledge is mutable, and God’s knowledge is absolutely immutable (they concern the role of tense). The analysis sheds light on some general traits of knowledge: it is always something formulated by the knower which manifests some truth to him, and in general the way it is formulated corresponds to (i) the way it manifests some truth, (ii) its identity criteria, (iii) the way it is propositional, (iv) the way it is related to tense, and finally (v) the nature of the knower. Focusing on the criteria of the identity of knowledge shows that God’s knowledge is absolutely immutable, and that time and change in its objects are nevertheless undoubtedly real. Keywords: God’s knowledge, knowledge, criteria of identity of knowledge, immutability; tense; transcendentals; omniscience-immutability arguments. (shrink)

The modern concept of science is rooted in a metaphysical option of materialist monism. The religious beliefs are inevitably founded on the pluralist concept of reality. Hence, the conflict is inevitable. Monism blames religion for producing illusions, while religion accuses the sciences of being epistemologically self-mutilated by their intrinsic reductionism. There exists a third realm of cognition, namely the growing bulk of knowledge. It is relatively independent of temporary fluctuations of "scientific standards" and "scientific methodologies". It is also independent of (...) the religious beliefs founded on some extraordinary, miraculous, "supranatural" events. The knowledge (a sufficiently accurate orientation in the real world) is present both in the highly civilized communities and in the so called "primitive" illiterate populations. Technical achievements confirm the essential accuracy of the knowledge and, at the same time, give some support to the foundations of teleological concepts and consequently to many of religious beliefs. (shrink)

Problem ukrytości Boga staje się coraz częściej dyskutowanym tematem filozoficznym. W swoim artykule chciałbym zająć się kwestią nazwaną przez Jacka Wojtysiaka (w jego książce Między jawnością a ukryciem) (Wojtysiak 2023) „wiedzą testymonialną” i powiązać ją z Newmanowską koncepcją rozumowania implikatywnego. Odróżnienie od siebie dwóch rodzajów rozumowania — jednego spontanicznego, praktycznego, znajdującego swoje zastosowanie m.in. w obszarze wiary i moralności, oraz drugiego krytycznego, analitycznego i retrospektywnego, używanego w nauce, a także w filozofii i teologii – wydaje mi się kluczowe dla zrozumienia (...) obserwowalnej ukrytości Boga. (shrink)

In a few short paragraphs of The Problems of Philosophy Bertrand Russell presents his theory of introspective knowledge based on the concept of knowledge by acquaintance. In this article, I critically analyze these comments by Russell and their proposed application by contemporary authors, including Brie Gertler (2001; 2011) and Laurence BonJour (2003). I show how these theories differ from the competing ‘inner‑sense theories’ and try to show that they are inconsistent with Gareth Evans’s ‘transparency’ observation. Then I compare acquaintance theories (...) with Alex Byrne’s (2005; 2012) ‘transparency’ theory and show that Byrne’s theory offers a simpler account of mechanisms governing introspection and attribution of mental states to other agents. (shrink)

Prezentacja koncepcji wiedzy milczącej Michaela Polanyi’ego poprzedzona jest krótkim – z konieczności – opisem złożonej teorii nauki i poznania, której koncepcja wiedzy milczącej jest zaledwie fragmentem. Dalsze części artykułu poświęcone są rekonstrukcji poglądów Polanyi’ego na wiedzę milczącą i jej rolę w nauce. W artykule podjęta została też próba dookreślenia wiedzy milczącej w odwołaniu do literatury przedmiotu.

tom I. Między pragmatyką a semantyką -- tom 2. Między semantyką a epistemologią.

The article analyzes and criticizes the assumptions of Peter Van Inwagen’s argument for the alleged contradiction of the foreknowledge of God and human freedom. The argument is based on the sine qua non condition of human freedom defined as access to possible worlds containing such a continuation of the present in which the agent implements a different action than will be realized de facto in the future. The condition also contains that in every possible continuation of the present state of (...) affairs, the same propositions about the ‘present past’ (the past before the present moment) are true as are true in the present state of affairs. The paper argues that Van Inwagen’s reasoning is inconclusive, it contains the type of mistake of confusing conditional impossibility with unconditional and presents a methodologically wrong method of solving a philosophical problem. It is because in the very construction of the problem determining the available solution. The article points to the possibility that the human freedom of some action is not excluded by the fact that specific past facts logically entail that this event will occur. (shrink)

Semantic contextualism claims that sentences ascribing knowledge or lack thereof (sentences like "S knows that p" and "S doesn't know that p") are context dependent: they express different propositions in different contexts of utterance. "Knows that" is either indexical or elliptical and refers to different relations in different circumstances. Invariantism argues in turn that the knowing relation is just one and the proposition expressed by a given knowledge ascription does not depend on context. A special case of invariantism is interest-relative (...) invariantism proposed recently by Jason Stanley. According to |R| knowledge is conceptually linked to practical interests. Whether or not true beliefs count as knowledge depends on the costs of being wrong; on the stakes in a given situation (I may know that the bank will be open on Saturday if I have no important business to be done in the bank; if however I have an impending bill coming due I will not count as knowing that the bank will be open on Saturday even though my evidence as regard bank opening hours has not changed). It is argued in the paper that the difference between various contexts in which knowledge ascriptions are made is not a difference in stakes. Moreover knowledge has to be distinguished from willingness to be sure. One may know something but not be sure about it and may be sure about something but not to know it. The higher the stakes the more sure one usually wants to be, but the height of the stakes does not have such an impact on knowledge. (shrink)

Podstawowy wiedzy filozoficzny nazywa Karl Jaspers „wiedzy o tym, co obejmujące ”. Przy przedstawieniu podstawowej wiedzy filozoficznej nie chodzi Jaspersowi o określenie tego, czym jest byt w ogóle. Nie chodzi mu o zbudowanie jakiejś nauki o bycie. W podstawowej filozoficznej wiedzy, w rozumieniu Jaspersowskim, chodzi o otwarcie przestrzeni, w której byt może nas napotkać. To przedsięwzięcie wyraża także nazwa „periechontologia", pochodząca od starogreckich pojęć periéchon i logos, która oznacza „naukę o tym, co obejmujące". Sens periechontologii nie leży w dostarczeniu jakiejś (...) nowej ontologii, ale w zmianie świadomości rozumienia bytu. Byt rozumiany jako to, co obejmujące, według Jaspersa, nie może stać się przedmiotem poznania naukowego. Ten byt nie jest ani przedmiotem, ani podmiotem. On obejmuje jedno i drugie. Możemy go napotkać w różnych sposobach bycia, które mają charakter bytu tego, co obejmujące. (shrink)

Podstawowy wiedzy filozoficzny nazywa Karl Jaspers „wiedzy o tym, co obejmujące ”. Przy przedstawieniu podstawowej wiedzy filozoficznej nie chodzi Jaspersowi o określenie tego, czym jest byt w ogóle. Nie chodzi mu o zbudowanie jakiejś nauki o bycie. W podstawowej filozoficznej wiedzy, w rozumieniu Jaspersowskim, chodzi o otwarcie przestrzeni, w której byt może nas napotkać. To przedsięwzięcie wyraża także nazwa „periechontologia", pochodząca od starogreckich pojęć periéchon i logos, która oznacza „naukę o tym, co obejmujące". Sens periechontologii nie leży w dostarczeniu jakiejś (...) nowej ontologii, ale w zmianie świadomości rozumienia bytu. Byt rozumiany jako to, co obejmujące, według Jaspersa, nie może stać się przedmiotem poznania naukowego. Ten byt nie jest ani przedmiotem, ani podmiotem. On obejmuje jedno i drugie. Możemy go napotkać w różnych sposobach bycia, które mają charakter bytu tego, co obejmujące. (shrink)

Współczesne dylematy filozofii i kultury powstały z inicjatywy pracowników Zakładu Filozofii Współczesnej, Myśli Społecznej i Ontologii UWM w Olsztynie. Jednak miały one stanowić przyczynek do zintegrowania badań nie tylko środowiska naukowego tegoż zakładu czy Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (jego kadry, doktorantów i absolwentów). Celem niniejszego projektu było bowiem zawiązanie ściślejszej współpracy pomiędzy naukowcami Wydziału Humanistycznego, która mogłaby w przyszłości zaowocować wyznaczeniem wspólnych celów, kierunków i ram badawczych czy choćby interdyscyplinarnymi spotkaniami, konferencjami i publikacjami. Przyjęliśmy, że wątkiem łączącym dociekania naukowe w (...) przestrzeni humanistyki jest jeden wspólny temat – kultura. I nie ma w tym nic odkrywczego, bowiem przedmiotem badań nauk humanistycznych jest człowiek – jej twórca, uczestnik i twór, dlatego też podstawowe w jego poznaniu okazuje się zrozumienie całokształtu jego duchowego i materialnego dorobku kulturowego. I tak filozofia (nie tylko filozofia kultury, ale i filozofia polityki, filozofia życia gospodarczego, historiozofia), literaturoznawstwo, estetyka, politologia, socjologia, historia i wiedza o stosunkach międzynarodowych stają się naukami o kulturze. (shrink)